Nadmiar kwasu moczowego – skąd się bierze i jak sobie z nim radzić?
Hiperurykemią nazywamy zwiększone stężenie kwasu moczowego w organizmie.
Kwas moczowy jest produktem przemian związków azotowych: zasad purynowych i kwasów nukleinowych. Reakcje z ich udziałem zachodzą w organizmie non-stop. Ponadto puryny są też dostarczane z pożywieniem – czerwone mięso, podroby oraz niektóre owoce morza cechują się ich szczególnie wysoką zawartością.
W warunkach prawidłowych nadmiar kwasu moczowego wydalany jest z organizmu z moczem. Do hiperurykemii dochodzi, gdy produkowany jest w zwiększonej ilości, której eliminacja jest niemożliwa lub jego wydalanie jest upośledzone.
Co przyczynia się do wzrostu jego stężenia?
Nadmiar kwasu moczowego może wynikać z przyczyn genetycznych, gdy enzymy uczestniczące w jego przemianach działają nieprawidłowo – mówimy wtedy o hiperurykemii pierwotnej.
Jednak znacznie częściej za zwiększonym stężeniem kwasu moczowego stoją przyczyny nabyte. Zaliczamy do nich nadmierne dostarczanie kwasu moczowego do organizmu w wyniku nieprawidłowej diety, jak również niewystarczające pozbywanie się go wraz z moczem. Upośledzone wydalanie kwasu moczowego to problem pojawiający się u pacjentów z chorobami nerek.
Jakie są konsekwencje dla Twojego zdrowia?
U prawie 70% pacjentów hiperurykemia przebiega bezobjawowo. U około 20% osób może jednak prowadzić do tworzenia się i odkładania kryształów moczanowych w stawach, powodując dolegliwości bólowe i prowadząc do rozwoju dny moczanowej. Najczęściej zajmowanym stawem jest staw śródstopno-paliczkowy I, czyli tzw. paluch u stopy, który podczas napadu choroby staje się obrzęknięty, zaczerwieniony, a skóra nad nim jest napięta i błyszcząca. Towarzyszy temu duża bolesność stawu, co często całkowicie ogranicza ruch. Ponadto złogi kwasu moczowego mogą odkładać się w nerkach, co prowadzi do rozwoju kamicy nerkowej.
Zwiększone stężenie kwasu moczowego jest również istotnym czynnikiem ryzyka chorób sercowo – naczyniowych, dlatego warto zadbać o jego prawidłowy poziom.
Co mogę zrobić żeby obniżyć stężenie kwasu moczowego?
Jeśli w wyniku hiperurykemii rozwinęły się dolegliwości bólowe stawów, konieczna jest konsultacja u lekarza pierwszego kontaktu i wprowadzenie leczenia. Osobom z podwyższonym stężeniem kwasu moczowego niezależnie od wystąpienia objawów zaleca się także:
Unikać produktów bogatych w puryny. Zaliczamy do nich m.in. mięso i przetwory mięsne, buliony, podroby i niektóre owoce morza takie jak anchois, przegrzebki i małże, sardynki, makrele, dorsze, łososie i śledzie. Należy także zmniejszyć ilość produktów bogatych we fruktozę – ograniczyć napoje słodzone, miód czy soki owocowe.
Ograniczyć spożycie alkoholu. Zalecamy ograniczenie każdego rodzaju alkoholu, w szczególności piwa.
Wzbogacić dietę o: ubogotłuszczowe produkty mleczne, jaja, pełnoziarniste produkty zbożowe, kolorowe warzywa np. bakłażan, ziemniaki, pomidory, seler, sałata, marchew.
Uprawiać regularną aktywność fizyczną. Wpłynie pozytywnie nie tylko na stężenie kwasu moczowego, ale również obniży Twoje ciśnienie krwi i zapewni dobre samopoczucie.
Zredukować masę ciała w przypadku nadwagi lub otyłości. Oprócz zwiększenia ryzyka dny moczanowej, nadmierna masa ciała predysponuje także do wystąpienia innych schorzeń, takich jak choroba zwyrodnieniowa stawów, nadciśnienie tętnicze, udary mózgu, cukrzyca czy nowotwory jelita grubego.
Bibliografia:
Hyperuricemia: Symptoms, Treatment, and More (healthline.com)
Hyperuricemia (High Uric Acid) – Managing Side Effects – Chemocare
Hyperuricemia – StatPearls – NCBI Bookshelf (nih.gov)
Campion EW, Glynn RJ, DeLabry LO. Asymptomatic hyperuricemia. Risks and consequences in the Normative Aging Study. Am J Med 1987; 82:421
Johnson RJ, Feig DI, Herrera-Acosta J, Kang DH. Resurrection of uric acid as a causal risk factor in essential hypertension. Hypertension 2005; 45:18.
